Đánh giá Luật_10-59

Sau này, Robert McNamara - cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ ghi trong Hồi ký "Nhìn lại quá khứ-Tấn thảm kịch và những bài học về Việt Nam" như sau[9]:

"Ngày 6-5-1959, Diệm đã ký Luật 10/59. Mỉa mai là ông ta như thể đã khôi phục lại phương cách của các ông chủ thuộc địa người Pháp từng thực thi, cái đã mở đầu kỷ nguyên của những cái chết bằng cách chặt đầu. Lính của ông Diệm đi đến các vùng nông thôn với những chiếc máy chém cơ động và những cái sàn để đi tìm "những người cộng sản".

Trong một cuốn sách khác, Bộ trưởng quốc phòng Mỹ - McNamara đã tả lại một vụ chặt đầu mà ông chứng kiến[10]:

"Chính phủ Diệm đã có nhiều vụ hành quyết. Rất nhiều người ở phương Tây phủ nhận điều đó đã xảy ra, nhưng ông Diệm không che giấu bất kỳ cảm xúc nào về chuyện đó. Họ thông báo công khai các vụ hành quyết và có những bức ảnh trong các bài báo chụp những chiếc đầu người bị cắt rời bởi một máy chém. Mọi chuyện đều vì mục đích dọa người dân không tham gia vào các cuộc nổi dậy chống lại ông Diệm.. Vào năm 1959, tôi đã đi vòng quanh với các nhóm làm bản đồ, ở đó có các tiền đồn của quân đội, nơi mà họ đã chặt đầu nhanh chóng những người mà họ cho là Cộng sản. Họ treo những chiếc đầu người vào ngay trước cổng tiền đồn của họ, đôi khi với hai điếu thuốc lá cắm lên mũi. Họ thậm chí còn mời mọi người chụp ảnh điều đó. Những binh lính đó rất tự hào về hành động của bản thân."

Sử gia Edward Miller mô tả tổng quát về Luật 10/59 trong cuốn sách "Liên minh sai lầm- Ngô Đình Diệm, Hoa Kỳ, và số phận Nam Việt Nam" như sau[11]:

"Luật 10/59 đánh dấu sự thay đổi lớn trong chiến thuật đàn áp của chế độ Diệm. Sau quyết định bị chỉ trích nhiều về việc xử tử hình với Ba Cụt, thủ lĩnh của nhóm nổi loạn theo phật giáo Hòa Hảo, vào năm 1956, ông Diệm đã chuyển hướng từ tử hình sang tù nhân chính trị. Nhưng với quyết định thông qua về luật 10/59, ông Diệm đã quay lại sử dụng tử hình như là sự đe dọa tới đối phương. Đại sứ quán Mỹ đã nói, chính phủ đã ban bố luật như là một tín hiệu của một sự quyết định mới, "Việt Cộng sẽ không được sự khoan dung nào.Số người bị xử tử dưới luật 10/59 vẫn còn là một ẩn số. Nhưng những bằng chứng đã có cho thấy rằng tổng số người bị xử tử thấp hơn nhiều so với những con số của các nhà phê bình chế độ sau này. Thay vì sử dụng luật này để xử tử hàng loạt, ông Diệm sắp xếp cho những tòa án quân đội di động để kết tội một con số nhỏ những người bị buộc tội là Cộng sản, cái đã dẫn tới một loạt buổi xét xử công khai. Theo ông Diệm, đó là một sự hạn chế đã được chuẩn bị chu đáo, cái có thể chứng minh cho sự quyết đoán về chuyện trừng phạt đối phương mà không cần hủy đi công sức xây dựng sự hỗ trợ từ người dân.Nhưng mà sự ảnh hưởng về tâm lý của luật này đã diễn ra rất khác so với cách ông Diệm mong muốn. Trước kia, đa số những án tử hình của Việt Nam Cộng Hòa diễn ra trên đảo Côn Sơn, nơi không thu hút nhiều sự chú ý; luật 10/59 đã tạo ra mâu thuẫn khi những án xử này diễn ra ở trung tâm thành phố hay làng mạc, nơi có các tòa án di động. Động thái này đã tăng cường sự suy nghĩ của công chúng về việc sự đàn áp của chính phủ đã trở nên hà khắc hơn. Hình ảnh một chế độ khát máu đã trở nên gần hơn khi mà chính phủ quyết định tiếp tục các sự thực hành của chế độ thực dân. Những thành viên của tòa án đem một phiên bản di động của cái máy tàn nhẫn đó với họ khắp nơi trên đất nước - một chi tiết mà các tuyên truyền viên của những người Cộng sản không thế thất bại trong việc nhấn mạnh trong các bản tố cáo về các tòa án."